6098 SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNUNDAKİ ÖNEMLİ ZAMANAŞIMI SÜRELERİ


     Zamanaşımı re'sen gözetilen bir durum değildir. Bu sebep ile taraflarca ileri sürülmedikçe dikkate alınmaz. 

• Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça her alacak 10 yıllık zamanaşımına tabirdir.

• Aşağıda sayılan alacaklar için zamanaşımı süresi 5 yıldır. Bunlar:

1. Kira bedelleri, ana para faizleri ve ücret gibi dönemsel edimler
2. Otel, pansiyon ve tatil köyü gibi yerlerdeki konaklama bedelleri ve lokanta vb. yerlerdeki yeme içime bedelleri
3. Küçük sanat işlerinden ve küçük çapta perakende işlerinden doğan alacaklar
4. Bir ortaklıkta, ortaklık sözleşmesinden doğan ve ortakların birbirleri veya kendileri ile ortaklık arasındaki; bir ortaklığın müdürleri, temsilcileri, denetçileri ile ortaklık ve ortakları arasındaki alacaklar
5. Vekalet, komisyon ve acentalık sözleşmelerinden, ticari simsarlık ücreti alacağı dışında, simsarlık sözleşmesinden doğan alacaklar
6. Yüklenicinin yükümlülüklerini hiç veya gereği gibi ifa etmemesi durumu dışında, eser sözleşmesinden doğan alacaklar.

• Alacak adi bir senede, mahkeme veya hakem kararlarına bağlı ise alacak 10 yıllık genel zamanaşımı süresine tabidir.

• Haksız fiil sebebiyle tazminat istemlerinde;

               Zarar gören kişinin zararı ve zarar veren kişiyi öğrenmesinden itibaren 2 yıl, herhalde fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıl sonra tazminat talebi zaman aşımına uğrar. Ceza Kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı süresi öngördüğü fiiller sebebiyle yapılacak tazminat istemlerinde, o ceza mevzuatı hükmündeki süre uygulanır.

• Haksız fiil sebebiyle tazminat ödenmiş ve rücu edilecek ise;

               Tazminatın tamamının ödendiği ve birlikte sorumlu olunan kişi öğrenildiği tarihten başlayarak 2 yıl içinde, herhalde tazminatın tamamının ödendiği tarihten itibaren 10 yıl içinde rücu talebinde bulunulmalıdır. Aksi halde zamanaşımına uğrar.

               Kendisinden tazminat talebinde bulunulan kişi, durumu birlikte sorumlu olduğu kişilere bildirmek zorundadır. Aksi halde yukarıda bahsettiğimiz zamanaşımı bu bildirimin dürüstlük kuralları çerçevesinde yapılabileceği varsayılan tarihten itibaren başlar.

• Sebepsiz zenginleşme nedeniyle tazminat istemlerinde;

               Hak sahibinin geri isteme hakkını öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl, herhalde sebepsiz zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten itibaren 10 yıl içinde zamanaşımına uğrar.

• Satılanda ortaya çıkan ayıptan doğan sorumluluk için zamanaşımı süresi;

               Ayıp daha sonra ortaya çıksa bile, satımdan başlayarak 2 yıl geçmekle ayıptan doğan her türlü dava hakkı zamanaşımına uğrar. Ancak taraflar anlaşarak satıcının sorumluluğunu 2 yılın üstüne çıkartabilirler. Ayrıca satıcı satılanı ağır kusurlu olarak devretmiş ise 2 yıllık zamanaşımı süresinden yararlanamaz.

• Taşınmaz satışında bir yapının ayıplı olmasından kaynaklanan davalar, mülkiyetin geçmesinden başlayarak 5 yılın geçmesi ile zamanaşımına uğrar. Satıcının ağır kusuru varsa zamanaşımı süresi 20 yıla çıkar.

• Ödünç alanın, ödünç konusunun teslimine ve ödünç verenin de bu şeyin teslim alınmasına ilişkin istemleri, diğer tarafın bu konuda temerrüde düşmesinden başlayarak altı ayın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

• Yüklenici ayıplı bir eser meydana getirmişse, bu sebeple açılacak davalar, teslim tarihinden başlayarak, taşınmaz yapılar dışındaki eserlerde 2 yılın; taşınmaz yapılarda ise 5 yılın ve yüklenicinin ağır kusuru varsa, ayıplı eserin niteliğine bakılmaksızın 20 geçmesiyle zamanaşımına uğrar.

                                         ADLİ YARDIM

HUKUK MAHKEMELERİNDE VE İDARİ MAHKEMELERDE ADLİ YARDIM

     Hukuk mahkemelerinde adli yardım iki şekilde olur:

1) Dava açacak veya hakkında bir dava açılmış kişi,adli yardım talebini haklı gösterecek bir sebep ile mahkemeden böyle bir talepte bulunur. Talebin kabul edilmesi için en önemli şart mali olanaklardan yoksun olmak ve bu yoksunluk sebebi ile hak kaybı ile karşı karşıya olmaktır. Mahkeme talebin haklı olduğuna kanaat getirdiği taktirde o taraftan harç ve gider avansı alınmaz.

İcra takiplerinde talep İcra Müdürlüğüne yapılır.

Mahkemenin adli yardım hakkında verdiği bu karar kesindir. Eğer adli yardım talep edilebilecek bir durum daha sonra ortaya çıkmış ise tekrar adli yardım talebinde bulunulabilir. Talep dilekçesinde sebebin açıkça yazılması gerekir.

2) İkinci hal ise maddi durumu avukat tutmaya elverişli olmayan kişilere Baro Başkanlığı tarafından bir avukat temin edilmesidir. Başvuru Baro Adli Yardım Komisyonuna yapılır. Avukat atanıp atanmayacağına da yine komisyon karar verir. Kendisine avukat atanan kişi mahkeme masraflarını kendisi öder ancak avukatlık ücreti yargılama gideri olarak hazinece karşılanır.

CEZA YARGILAMASINDA ADLİ YARDIM

     Ceza hukukunda adli yardım iki açıdan değerlendirilebilir:
1) Şüpheli veya sanık için atanacak müdafi yani avukat
2) Şikayetçi veya mağdur için atanacak avukat

İlk halde şüpheli veya sanık;
     a) Çocuk
     b) Kendisini savunamayacak derecede malul,sağır veya dilsiz
     c) Yapılan soruşturma veya kovuşturmanın alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiriyorsa
istemi aranmadan kendisine bir müdafi atanır. Yukarıdaki haller dışında şüpheli veya sanığın istemi olması halinde kendisine müdafi atanır.

Şikayetçi veya mağdur için;
     a) Çocuk
     b) Kendisini savunamayacak derecede malul,sağır veya dilsiz
ise yine istemi aranmaksızın kendisine bir avukat atanır. Cinsel saldırı suçu ile alt sınırı 5 yıldan fazla bir suçun şikayetçisi veya mağduru ise kişi istemi üzerinde kendisine bir avukat atanır.

İstanbul Barosundan adli yardım alabilmek için bkz
http://www.istanbulbarosu.org.tr/Document.asp?DocumentIndex=adliyardim/adliyardim_banner.htm

                                               İCRA TAKİBİNDE MASRAFLAR

   Bir icra takibinin başlatılması ve sonuçlandırılması için ortaya çıkacak masrafları 2 gruba ayırabiliriz. Bunlar:
     1)İcra Harçları
     2) İcra Giderleridir.

İCRA HARÇLARI

   İcra Harçları hakkında kaynak mevzuat 492 sayılı Harçlar Kanunudur. Ayrıca Maktu ve Nispi Harçlar Tarifesi ile her yıl ödenmesi gereken harçlar belirlenir.

   İlamlı ve ilamsız takiplerde ilk olarak başvurma harcı adı altında 2015 yılı için 27,70 TL alınır.

   Takip bir ilamsız takip türü ise bu sefer alacak miktarının binde 5'i oranında peşin harç alınır. Peşin harç ilamlı takiplerde alınmaz. Daha sonra alınan bu peşin harç takip son bulduğunda alınacak tahsil harcından harçtan düşülür.

   Eğer bir avukat aracılığla takip yapılacak ise 2015 yılı için 4,10 TL vekalet suret harcı alınır. Ayrıca takip sonunda borçluya alacaklı tarafın kendini avukat ile temsil etmesinden dolayı vekalet ücreti de yüklenir.

NOT: Yapılan ilamsız takip itiraz gibi sebepler ile mahkemeye taşınırsa alınan peşin harç ya alacaklıya geri verilir veya alacaklının talebi üzerine mahkeme harçlarına mahsup edilir. Davalar sebebi ile hükmolunacak vekalet ücreti, takip sebebiyle ödenmesi gereken vekalet ücretinden ayrıdır.

   Son olarak takip son bulduğunda ise nispi olarak:
     Ödeme veya icra emrinin tebliğinden sonra ödenen paradan %4,55
     Hacizden sonra, satıştan önce ödenen paradan %9,10
     Hacizden veya rehinli malların paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunan paradan %11,38 oranında tahsil harcı alınır.

   Ödeme veya icra emrinin tebliğinden önce tahsil harcı alınamaz. Tebliğden sonra dosyaya yatan para için yukarıda sayılan oranlarda tahsil harcı alınır.,Tebliğden sonra her ne sebeple olursa olsun icra takibinden vazgeçildiğinin tutanağa yazılması için vazgeçilen miktar üzerinden tahsil harcının yarısı alınır. Ancak bu durum haczedilen mal satılmadan öncesi için geçerlidir. Haczedilen mal satılıp, paraya çevrildikten sonra icra takibinden vazgeçilmiş ise artık tahsil harcının tamamı ödenmelidir.

   Alacaklının borçlunun malları üstündeki hacizlerin kaldırılması talebi Yargıtay kararına göre alacağın haricen tahsil edildiğine karine teşkil eder. Bu yüzden tahsil harcı alınarak alacaklının bu talebi yerine getirilir.

   Ayrıca alacaklıdan tahsil sonunda %2 cezaevi harcı alınır. Cezaevi harcı taraflar aralarında anlaşsalar bile borçluya yükletilemez. Bu harç dışındaki tüm diğer harçlar takip sonunda borçludan alınır. Sadece ve sadece kendisine ödeme veya icra emri tebliğinden önce borcunu ödemiş borçlu tüm bu masraflardan kurtulur.

   Çocuk teslimi gibi değeri para ile ölçülemeyen icra takipleri sonunda icranın yerine getirilmesi adı altında 2015 yılı için 27,70 TL maktu harç alınır.

   Değeri 50 TL'nin altında olan ve ayda 100 TL'yi geçmeyen alacaklar için başlatılan takiplerden harç alınmaz.

İCRA TAKİP GİDERLERİ

   Takip giderlerine posta,muhafaza,satış gibi giderler girer. Bu giderler alacaklı tarafından ödenir ve tahsil anında öncelikli şekilde alacaklıya geri ödenir.

   Yani özet olarak yapılan tüm masraflar peşin olarak alacaklıdan alınır takip sonunda borçluya yükletilir.



Ek: Maktu ve Nispi Harçlar 2015 Tarifesi ilgili kısım
I. İcra harçları:
1. İcraya başvurma harcı 27,70 TL
2. Değeri belli olmayan icra takiplerinde, icranın yerine getirilmesi harcı 27,70 TL
3. Değeri belli olan icra takiplerinde tahsil harcı, değer üzerinden:
a) Ödeme veya icra emrinin tebliği üzerine hacizden evvel ödenen paralardan Yüzde 4,55
b) Hacizden sonra ve satıştan önce ödenen paralardan Yüzde 9,10
c) Haczedilen veya rehinli malların satılıp paraya çevrilmesi suretiyle tahsil olunan
paralardan Yüzde 11,38
d) Resmi ve özel müesseseler memur ve hizmetlilerinin maaş, ücret, gündelik ve sair
hizmet gelirlerinin haczi suretiyle tahsil olunan paralardan Yüzde 4,55
e) Takip talebi bulunmayan alacaklılara İcra ve İflas Kanunu’nun 125. maddesinin 3.
fıkrası gereğince ödenen paralardan Yüzde 2,27
f) Gayrimenkullerin ve gemilerin tahliye ve tesliminde:
aa) İcra emrinin tebliği üzerine tahliye olunduğu takdirde Yüzde 2,27
bb) Tahliye ve teslim icra marifetiyle olduğu takdirde Yüzde 4,55
g) Menkul tesliminde;
aa) İcra emrinin tebliği üzerine teslim halinde Yüzde 2,27
bb) İcra marifetiyle teslim halinde Yüzde 4,55
h) (5582 Sayılı Kanun’un 32. maddesiyle eklenen hüküm. Yürürlük: 06.03.2007) 2499
sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 38/A maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan
konut finansmanından kaynaklanan alacaklar ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığının
rehinle temin edilmiş alacaklarının takibinde, bu bentte belirtilen tahsil harçları dörtte biri
oranında uygulanır.
4. İdare harçları: (Haczedilen gayrimenkullerin idaresi, kira mukaveleleri düzenlenmesi
ve hesap tutulması için) 19,20 TL
II. İflas harçları:
1. Maktu harç: İflasın açılması veya konkordato isteği ve masaya katılma harcı 45,60 TL
2. Konunun değeri üzerinden harç:
a) İflasta paylaşılan para üzerinden Yüzde 4,55
b) Konkordatoda alacaklılara verilmesi kararlaştırılan para üzerinden Binde 11,38
III. Haciz, teslim ve satış harcı (Yukarıdaki (I) ve (II) numaralı fıkralarda yer alan icra ve 64,90 TL
iflas işlemlerinin daire dışında memur eliyle yerine getirildiği her bir işlem için) (6009
Sayılı Kanun’un 20. maddesiyle eklenen bölüm. Yürürlük 01.08.2010)