Dava Dilekçesi Üzerinde İlk İncelemeler-Görev ve Yetki (İdari Yargılama Hukuku)

                        DAVA DİLEKÇESİ ÜZERİNDE İLK İNCELEMELER

            İlk incelemeleri idare ve vergi Mahkemelerinde mahkeme başkanı veya görevlendireceği bir üye, Danıştay'da  ise daire başkanının görevlendireceği üye yapar.

           

            Raporla ilgili kararı ilgili mahkeme veya Danıştay dairesi verir

            Tek hakimle çözülecek dava dilekçeleri için rapor düzenlenmez.

           

            İlk inceleme dilekçenin alınma tarihinden itibaren 15 gün içinde sonuçlandırılır.

            İlk incelemede dikkat edilecek husular;

                        Görev ve yetki

                        İdari merci tecavüzü

                        Ehliyet

                        Kesin ve yürütülmesi gerekli bir işlemin varlığı

                        Süreler

                        Husumet

                        Dava dilekçesinin usul ve şekle uygunluğu

                                   GÖREV VE YETKİ

            Öncellikle davanın idari, adli, askeri yargı kollarından doğru olanda açılması gerekir. Görevsiz bir yargı kolunda açılan dava reddedilir. Bunu mahkeme resen dikkate alabileceği gibi taraflar da ileri sürebilir.

           

            İdari yargının görev alanına gören bir konuda farklı bir yargı kolunda dava açılmış ve reddedilmiş ise bunun tebliğinden itibaren 30 gün içinde dava açıldığı takdirde dava sanki reddedilen ilk dava tarihinde açılmış gibi kabul edilir.(İYUK m. 9)

           

                                   İDARİ YARGI DÜZENİ İÇİNDE GÖREV

            Görev bakımından idare mahkemeleri genel görevli, Danıştay ve vergi mahkemeleri özel görevli mahkemelerdir.

           

            İdare mahkemelerinin görevine giren konular;

                       

                        İptal davaları

                        Tam yargı davaları

                        Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğanlar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan idari sözleşmelerden doğan uyuşmazlıklar

                        İYUK m. 49/1-a'ya göre görevsizlik bir temyiz sebebidir. Ayrıca resen ve tarafalarca ileri sürülebilir.

           

                        Kendini görevsiz gören mahkeme davayı görev yönünden reddederek görevli olduğunu düşündüğü mahkemeye dosyayı gönderir. HMK'dan farkı mahkeme dosyayı kendisi gönderir ve bu karar kesindir, kanun yoluna götürülemez.

            Vergi makemelerinin görevine giren konular;

                        Genel bütçeyle, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlerle ve bunların zam ve cezaları hakkında tarifelere ilişkin davalar

                        Yukarıdaki konulara tatbik edilen  Amme Alacaklarının Tahsili Usulu Hakkındaki Kanunun uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıklar

                        İDARİ YARGI DÜZENİ İÇİNDE YETKİ

            Makemenin yetkisizliği kamu düzenindendir bu yüzden hem resen dikkate alınır hemde taraflarca ileri sürülebilir. Yetkisizlik temyiz sebebidir.

            İptal davlarında yetki;

                       

                        Genel yetki kuralı dava konusu işlemi yapan idarenin bulunduğu yer idare mahkemesinin yetkiliği olacağıdır.(İYUK m. 32)

                        Özel yetki kuralları ise;

                                    Kamu görevlilerinin atanaması veya nakilleri ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlilerinin eski veya yeni görev yeri idare mahkemesidir.

                                   Kamu görevlilerinin görevlerine son verilmesi, emekli edilmeleri veya görevden uzaklaştırılmaları ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlisinin son görev yaptığı yer idare mahkemesidir.

                                   Kamu görevlisinin disiplin cezaları ile   ilerleme, yükselme, sicil, intibak ve diğer özlük ve parasal hakları ve mahalli idarelerin organları ile bu organların üyelerinin geçici bir tedbir olarak görevden uzaklaştırılmalarıyla ilgili davlarda yetkili mahkeme ilgilinin görevli bulunduğu yer mahkemesidir.

                                   Hakim ve savcıların mali, sosyla veya sicillerine ilişkin konularla, müfettiş hal kağıtlarına karşı açacakları ve idare mahkemelerinin görevine giren davalarda yetkili mahkeme, hakim veya savcının görev yaptığı yer idare mahkemesine en yakın bölge idare mahkemesinin bulunduğu yer mahkemesidir. 

                                   Taşınmaz mallarla ilgili uyuşmazlıklarda taşınmazın bulunduğu yer idare mahkemesi yetkilidir.(İYUK m. 34)

                                   Köy, belediye ve özel idareleri ilgilendiren mevzuatın uygulanmasına ilişkin davalarda veya sınır uyuşmazlıklarında yetkili mahkeme o idarenin bulunduğu yer mahkemesidir.

                                   Taşınır mallara ilişkin uyuşmazlıklarda yetki taşınırın bulunduğu yer mahkemesidir. (İYUK m. 35)

            Tam yargı davalarında yetki;

                        İdari sözleşemelerden doğan tam yargı davalarında yetki sözleşmeyi yapan yer idare mahkemesindedir. (İYUK m. 32)

                        İdari işlemlerden doğan tam yargı davalarında yetki işlemi yapan idarenin bulunduğu yer idare mahkemesindedir. (İYUK m.36)

                        İdari eylem ve hizmetlerden doğan tam yargı davalarında yetki bu eylem ve hizmetin görüldüğü yer idare mahkemesindedir. (İYUK m.36)

                        Diğer konularda ise davacının ikamet ettiği yer mahkemesidir.Bu özellik HMK'dan başka bir farklılıktır.

            Vergi uyuşmazlıklarında yetki;

                        Uyuşmazlık konusu mali yükümlülüğü yükeleyen bunların zamn ve cezalarını kesen dairenin bulunduğu yer idare mahkemesi yetkilidir.

                        Gümrük Kanununa, Vergi Usul Kanununa göre alınması gereken vergilerden kaynaklanan uyuşmazlıklarda işlemi yapan yer idare mahkemesi yetkilidir.

                        Amme alacaklarının tahsiliyle alakalı ödeme emrini düzeneleyen yer mahkemesi

                        Diğer uyuşmazlıklarda genel kural gereği işlemi yapan yer idare mahkemesi yetkilidir.

            İDARİ YARGIDA YETKİ VE GÖREV UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ

            Kendini görevsiz veya yetkisiz gören mahkeme davayı görev veya yetki yönünden reddederek görevli veya yetkili olduğunu düşündüğü mahkemeye dosyayı gönderir. Bu karara karşı kanun yoluna gidilemez.

            Dosyayı alan mahkemede ilk mahkemenin görevli veya yetkili olduğuna kanaat getirirse görev veya yetki uyuşmazlığı çıkar. Kararı mahkemeler aynı bölge idare mahkemesinin alanında ise bölge idare mahkemesi, farklı bölge idare mahkemelerinin alanlarında ise Danıştay karara bağlar. Bu karara itiraz edilemez. (İYUK m.43)

           

            Danıştay ile diğer mahkemeler arasında çıkan görev veya yetki uyuşmazlıklarında son kararı Danıştay verir ve diğer mahkeme karara uymak zorundadır. (İYUK m.43)

           

            Bahsettiğimiz hükümler uyarınca değişen mahkemede açılan dava için yeniden harç alınmaz (İYUK m.43)