Keşif (Medeni Usul Hukuku)

                                                           KEŞİF

            Hakimin dava konusu şeyi bu taşmaz olabileceği gibi taşınır da olabilir bizzat inceleyerek bilgi edinmesine keşif denir.

            Keşif dava konusunun bulunduğu yerde yapılabileceği gibi mümkün olan hallerde mahkeme salonunda da yapılabilir.

            Hakim keşfe resen karar verebilir veya tarafların talepleri üzerine karar verir. Ancak her halde keşif sonucunu değerlendirmek hakimin takdirine kalmıştır hakim ilk keşfi yeterli görmez ise 2. hatta 3. bir keşif daha yapabilir.

           

            Keşfe karar verildikten sonra keşif gününden önce keşif giderini keşfi isteyen taraf mahkeme veznesine yatırmaya mecburdur. Hakimin belirlediği kesin süre içinde keşif giderleri yatırılmaz veya yeterli olmaz yada diğer taraf keşfi isteyen taraf yerine avansı yatırmaz ise keşfi talep eden tarafın bu delilden vazgeçtiği farz edilir.

            Keşif hakim tarafından bizzat yapılır. Hakim yerine keşif yapması için başka birini görevlendiremez.

            Keşif sırasında hakimin yanında zabıt katibi de bulunmak zorundadır.

            Keşif taraflar huzurunda veya yokluğunda yapılabilir.

            Keşif sırasında hakim tanık ve bilirkişi dinleyebilir. Bilirkişi raporunu hemen keşif sırasında verebileceği gibi gerekli ölçüm veya incelemeleri yapmak sebebiyle sonra da verebilir.

            Keşif konusu davaya bakan mahkemenin yargı çevresi içinde ise kendisi, değil ise istinabe yoluyla keşif yapılır. Keşif konusu büyükşehir belediyesi sınırları içinde ise davaya bakan mahkeme keşfi yapar.

            Keşif zamanı mahkeme tarafından tespit edilir. Keşif vakti mesai saatleri dışında hatta adli veya resmi tatil günleri bile olabilir.

            Mahkeme keşfi bir olayın nasıl gerçekleştiğini yeniden canlandırmak şeklinde de yapabilir. Temsili uygulama olay yerinde yapılabileceği gibi mahkemede de yapılaiblir.

            Taraflar ve 3. kişiler keşif kararının gereklerine uymak zorundadır. Keşif yapılmasına karşı konulması halinde eğer bu keşfi isteyen taraf ise keşiften vazgeçmiş; diğer taraf ise vakıayı kabul etmiş; sayılır. Üçüncü bir kişi ise hakim tarafından keşif giderlerine ve 500-5000 TL arası bir disiplin para cezasına mahkum edilebilir. Ancak karşı koyma sebebinin geçerliliğine göre taraflar ve 3. kişiler için hakim bu hükümleri uygulamayabilir. Üçüncü kişi tanıklıktan çekilme sebeplerine dayanarak keşfe katılma yükümlülüğünden kurtulabilir.

                        Üçüncü kişinin incelemeye katılma yükümlülüğünden tanıklıktan çekilme şartlarına dayanarak kurtulmasının istisnası son bağının tespiti davalarında kan veya doku örneği alınması durumudur. Haklı sebep olmaksızın olmaksızın örnek vermeyenler zor kullanılabilir.

                        Keşiften önce kural olarak bildirim yapılır. Gecikmesinde sakınca olan hallerde bildirim yapılmaksızın keşfe çıkılır.

            HMK- ispat ve deliller- Keşif- Keşif kararı

                        MADDE 288- (1) Hâkim, uyuşmazlık konusu hakkında bizzat duyu organları yardımıyla bulunduğu yerde veya mahkemede inceleme yaparak bilgi sahibi olmak amacıyla keşif yapılmasına karar verebilir. Hâkim gerektiğinde bilirkişi yardımına başvurur.

                        (2) Keşif kararı, mahkemece, sözlü yargılamaya kadar taraflardan birinin talebi üzerine veya resen alınır.

           

            HMK- ispat ve deliller- Keşif- Keşfe yetkili mahkeme

                        MADDE 289- (1) Keşif, davaya bakan mahkemece icra edilir. Keşif konusu, mahkemenin yargı çevresi dışında ise inceleme istinabe suretiyle yapılır.

                        (2) Keşif konusu, büyükşehir belediye sınırları içerisinde ise inceleme, davaya bakan mahkeme tarafından da yerine getirilebilir.

            HMK- ispat ve deliller- Keşif- Keşfin yapılması

                        MADDE 290- (1) Keşfin yeri ve zamanı mahkeme tarafından tespit edilir. Keşif, taraflar hazır iseler huzurlarında, aksi takdirde yokluklarında yapılır.

                        (2) Mahkeme keşif sırasında tanık ve bilirkişi dinleyebilir. Keşif sırasında, yapılan tüm işlemler ve beyanları içeren bir tutanak düzenlenir. Plan, çizim, fotoğraf gibi belgeler de tutanağa eklenir.

                        (3) Mahkeme, bir olayın nasıl geçmiş olabileceğini tespit için temsili uygulama da yaptırabilir.

            HMK- ispat ve deliller- Keşif- Keşfe katlanma zorunluluğu

                        MADDE 291- (1) Taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar.

                        (2) Keşif yapılmasına taraflardan birinin karşı koyması hâlinde, o kimse ispat yükü kendisine düşen taraf ise bu delilden vazgeçmiş; diğer taraf ise iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. Şu kadar ki, hâkim duruma ve karşı koyma sebebine göre bu hükmü uygulamayabilir.

                        (3) Keşif, üçüncü kişi için uygun olan zamanda yapılır. Keşif zamanı ve yeri üçüncü kişiye bildirilir. Gecikmesinde zarar umulan hâllerde bildirim yapılmaksızın keşif icra edilir. Keşfe karşı koyma hâlinde hâkim, üçüncü kişiyi karşı koymanın sebep olduğu giderlere ve beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına mahkûm eder; gerektiğinde zor kullanılmasına karar verebilir. Ancak, üçüncü kişi tanıklıktan çekinme sebeplerine dayanarak keşfe katlanma yükümlülüğünden kaçınabilir.

            HMK- ispat ve deliller- Keşif- Soybağı tespiti için inceleme

                        MADDE 292- (1) Uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu ve bilimsel verilere uygun olmak, ayrıca sağlık yönünden bir tehlike oluşturmamak şartıyla, herkes, soybağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde, hâkim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına karar verir.

                        (2) Üçüncü kişi tanıklıktan çekinme hakkı bulunduğunu ileri sürerek bu yükümlülükten kaçınamaz